ප්‍රත්‍යවේක්ෂා කිරීම අමතක කරගන්ට එපා. වැරදි විදියට ගන්ටත් එපා. අදාල සූත්‍ර දේශනා නැවත කියවන්න. දේශනාවේ තියෙන විදියට ම පුරුදු කරගන්න. මේ හැම එකක් ම ටික ටික තමයි පුරුදු කරගත යුත්තේ. ධර්මය ගොඩක් එකවර ඉගෙනගත්තා කියලා ඔක්කොම එකට පුරුදු කරන්ට බෑ. ඔක්කොම එකවර පරිහරණය කරන්ට බෑ. මේ හැම එකක් ම ඉගෙනගෙන ටික ටික පුරුදු කරන්ට මතක තියාගන්න. එහෙම නැත්නම් ඔබට බය හිතෙයි ‘කොහොමද මේවා ඔක්කොම එකවර කරන්නේ’ කියලා. අපි ටික ටික පුරුදු කළොත් මේ හැම එකක් ම කරන්ට පුළුවන් කලක් එනවා. එතකොට අප තුල බිය සැක නෑ. ඒ නිසා කළබල නොවී ටික ටික පුරුදු කරගන්න.

අප ඔබට කියා දීලා තියෙනවා නිබ්බිදා සූත්‍රයේ තියෙන භාවනා පහ පුරුදු කරගන්න කියලා (එම භාවනා පහ ගැන ඉගෙනගන්න http://damsayura.lk/bhawana/ වෙත පිවිසෙන්න). ‘මේ භාවනා පහ ම කරන්ට ඕනෙද? කොහොමද කරන්නේ? පහක් ම කරන්ට අමාරුයිනේ’ කියලා කෙනෙකුට හිතෙන්ට පුළුවන්. භාවනා පහක් එකවර කරන්ට කියලා අපි කිව්වේ නෑ. පටන් ගැන්මේ දී ම කීවේ ටික ටික කරන්ට කියලා. මෙහෙම තේරුම් ගන්න. අපට පිඟානකට බත් බෙදලා දෙනවා කියලා හිතන්න. කොහොමද ඒක අනුභව කරන්නේ? ටික ටික නේද? අන්න ඒ වගේ තමයි. ඇයි අපි ප්‍රායෝගිකත්වයට එන්නේ නැත්තේ?

එදිනෙදා කරන හැම දෙයක් ම කරන්නේ ටිකෙන් ටික තමයි. අපට තේ එකක් ලැබෙනවා. එකවර තේ කෝප්පය ම බොන්නෙ නෑ නෙ. තේ එකක් දුන්නා ම බොන්නේ ටික ටික තොලේ ගගා නේද? සීනි බෝලයක් ලැබෙනවා. එහෙම පිටින් ම ගිලිනවා ද? ඒක පොඩ්ඩ පොඩ්ඩ නේද සූප්පු කරන්නේ? ඇයි මේ ප්‍රායෝගික විදියට අපි කල්පනා නොකරන්නේ?

මේ පුංචි දේ එහෙම නම්, ධර්මය කොහොම ද පුරුදු කරන්නේ? ටික ටික පුරුදු කරන්න. එහෙම ටික ටික පුරුදු කරන කෙනාට යම් කලෙක දී භාවනා පහක් නෙමෙයි, විසිපහක් කරන්ට පුළුවන්. අපි ඉදිරියේ දී තව දේශනා කිහිපයක් කියා දෙන්ට කල්පනා කළා. එතකොට ඔබට හිතෙයි ‘මේවා කොහොමද කරන්නේ?’ කියලා. එතරම් ම පුරුදු කළ යුතු දේ තියෙනවා. එහෙම නැතිව මේ සසරෙන් නිදහස් වෙන්ට පුළුවන් කමක් නෑ.

පුංචි කාලෙදී ළමයින්ට වතුර ටිකක් තොලේ ගානවා. හැමදා ම වතුර තොලේ ගගා ඉන්නවා ද? නෑ. වතුරෙන් පුළුවන් ද යෝධයෙක් හදන්ට? බෑ. යම් කලකින් පොඩි ආහාර ටික ටික එයාගේ කටට දානවා. තව ටිකක් ලොකු වුණාට පස්සේ බත්, ව්‍යංජන ආදී හැම එකක් ම දෙනවා. ඒත් මිනිස්සු බත් මාළු කනවා කියලා, ඉපදුණ ගමන් බත් මාළු දෙනවා ද පුංචි ළමයෙකුට? නැහැ. ඒ වගේම තමයි. අපි භාවනා කරන්ට පටන්ගත් ගමන් මේ භාවනා ඔක්කොම කළ යුතු ද? නැහැ නේද? නමුත් අපි කළ යුතු ප්‍රමාණයක් කියනවා.

මනුෂ්‍යයා විසින් බත්, එළවළු, ව්‍යංජන ආදී දේ අනුභව කරනවා කියලා, ඉපදුණ මනුෂ්‍ය පැටියාට ඔක්කෝම දේ දෙන්නේ නෑ. එයාගේ කාලයට සුදුසු දෙයක් දෙන්නේ. ළමයා ටික ටික මෝරන කොට, මේරු ජීවිතයකට වුවමනා දේ දෙනවා. එහෙනම් අපිත් ළදරුවෝ කාලේ ළදරුවෝ විදියට වැඩ කරන්ට ඕන. හැබැයි ළදරුවා සුදුසු ආහාර නොගත්තොත් එයා මෝරලා යන්නේ නෑ. ඒකත් මතක තියාගන්න. අපේ ජීවිතය දියුණුවෙන විදියට මේ ධර්මය ටික ටික පුරුදු කරන්ට දැන්ම ම පටන්ගන්ට ඕන. එතකොට කලක් යනකොට, කාලයත් එක්ක මේරූ අය බවට පත්වෙනවා. එතකොට අපි ගොඩක් දේ කරන අය. නැත්නම් එක පාරට මේ භාවනා පහක් කියා දුන්නා කියලා, පහ ම එක පාරට කරන්ට අමාරුයි කියලා බයවෙන්ට දෙයක් නෑ. ඒවා ටික ටික කරන්න. කලක් යනකොට භාවනා පහක් නෙවෙයි විසි පහක් විතර කරන්ට පුළුවන්.

මනුෂ්‍යයා කියලා කියන්නේ නුවණ තියෙන සතෙකුට නේද? එයාට නේද සසරෙන් නිදහස් වෙන්ට පුළුවන්? ඒ හින්දා මේවා කරන්ට පුළුවන් කියන විශ්වාසය තියාගන්න. බය වෙන්ට එපා. හැබැයි එක පාරට කලබලයෙන් අතගහන කෙනාටත් කරන්ට බෑ. එතකොට අර තේ කෝප්පය එකපාරට කටේ හලාගත්ත කෙනාට වෙච්ච දේට වඩා වින්නැහියක් කරගන්නවා. ඒ නිසා ටික ටික පුරුදු කරන්න. කම්මැලි වෙන්ටත් එපා.

ඇතැම් කෙනෙකුට මේ දේශනා වල තියෙන භාවනා පහ ම එක වගේ කරන්න බැරිවෙන්ට පුළුවන්. සමහර භාවනා හොඳට කෙරෙයි. තවත් සමහර භාවනා හොඳින් කෙරෙන්නේ නෑ. අමාරුවෙන් කෙරෙන්නේ. පහ ම එක වගේ වෙන්නේ නෑ. ඒක හරියට අතේ ඇඟිලි පහ වගේ. අතේ ඇඟිලි පහක් අපිට තියෙනවා. අතේ ඇඟිලි පහ ම එක වගේද? මේ ඇඟිලි පහෙන් ම එක වගේ ප්‍රයෝජන ගන්ට පුළුවන්ද? බෑ. මාපට ඇඟිල්ලෙන් ගොඩක් වැඩ කරගන්ට පුළුවන්. ගොඩක් උපකාරයි. නමුත් පුංචි සුළැඟිල්ලෙන් ඒ මාපට ඇඟිල්ලෙන් කරන වැඩ ප්‍රමණයෙන් භාගයක්වත් කරගන්ට බෑ නේද? කෙනෙක් කල්පනා කළොත් ‘මේ සුළැඟිල්ලෙන් වැඩක් නෑ. මේකෙන් මුකුත් කරගන්ට බෑනේ. හයියක් නෑ. ඒක එපා. ඒක මම අතහරිනවා. මේ ලොකු ඇඟිල්ල නම් හයියයි. ඒක මම පාවිච්ච් කරනවා’ කියලා ඒක හරිද? ඒක නුවණින් කල්පනා කිරීමක් නෙවෙයි. පුංචියි ලොකුයි කියලා එකක් නෑ. මේ ඇඟිලි පහ ම එකතු වුණා ම යි අතට ලොකු ජවයක් එන්නේ. සුළැඟිල්ල පුංචියි කියලා නෑ. අයින් වුණා ම අර සමස්ථයක් විදියට ආපු ජවයෙන් විශාල ප්‍රමණයක් අයින් වෙලා යනවා. යම් දෙයක්ද මේ අතින් කරන්ට පුළුවන් වන්නේ, මේ පුංචි සුළැඟිල්ල අයින් වෙලා ගියොත් ඒ හැකියාවෙන් ගොඩක් අඩුවෙලා යනවා. නමුත් අපි සාමාන්‍යයෙන් බැලුවොත් නම් ‘මේ සුළැඟිල්ල පුංචියිනේ. මුකුත් කරන්ට බෑනේ’ කියලා හිතෙන්ට පුළුවන්. නමුත් ඇඟිලි පහ ම එක් වුණා ම අතින් ලොකු දෙයක් කරන්ට පුළුවන්.

ඒ වගේ අපි භාවනා කීපයක් කරනකොට, කෙනෙකුට සමහර භාවනා කෙරෙන්නේ නෑ. අමාරුයි. ‘වැඩෙන්නේ නෑ’ කියනවා. බොහෝ දෙනා කරන්නේ ‘මට මේ භාවනාව නම් අමාරුයි’ කියලා අතහරිනවා. හොඳට කෙරෙන භාවනාව විතරක් ආසාවෙන් කරගෙන යනවා. එයා හරියට සුළැඟිල්ල පුංචියි කියලා කපා දැම්ම කෙනා වගේ. ඒ අතින් ලොකු දෙයක් කරගන්ට බැරුව යනවා.

යම් භාවනාවක් සුළුවෙන් හෝ හිතේ පුරුදු කරගන්ට පුළුවන් වුණොත් ඒකෙන් මහත් වූ පිළිසරණක්, පිහිටක් සිතට ලැබෙනවා. අපට ඒ විශ්වාසය තියෙන්ට ඕන. ඒ විශ්වාසය තිබුණොත්, යම් භාවනාවක් හොඳට කෙරෙන්නේ නෑ කියලා අතහරින්නේ නෑ. සමහර කෙනෙකුට අසුභය පහසුවෙන් කෙරෙන්නේ නෑ. මෛත්‍රිය හොඳට වැඩෙනවා. එවිට බොහෝ දෙනා කරන්නේ අසුභය අතහරිනවා. එහෙම කරගන්ට එපා. අමාරුවෙන් හරි කමක් නෑ, ඒක කරගෙන යන්න. ඒ හැම එකක් ම ඉතා ම හොඳට කෙරෙන කලක් එනවා. ඒ තමයි ස්වභාවය. ආරම්භයේ දී ඔක්කොම එක වගේ කෙරෙන්නේ නෑ. එක භාවනාවක් හොඳට කෙරෙයි. සමහර භාවනා කෙරෙන්නේ ම නෑ. අමාරුයි කියලා ඒක අතහැරලා දාන්ට එපා. ටික ටික පුරුදු කරගන්න. ඒ හැම භාවනාවක් ම එක වගේ කරන්ට පුළුවන් කලක් එනවා. භාවනාවක් යන්තම් හිතේ පවත්වන්ට පුළුවන් වුණත්, එයින් මහත් වු පිහිටක් පිළිසරණක් පිණිස, සිතේ පිරිසිදුභාවය පිණිස පවතිනවා.

ඒ නිසා තමයි අපි නිතර අවවාද කරන්නේ ටික ටික පුරුදු කරන්ට කියලා. ටික ටික පුරුදු කරන කොට කලක දී හිත හොඳට පුරුදු වෙනවා. අපට නුහුරු දෙයක් මේ කරන්නේ. සසරේ පුරුදු නොකළ දෙයක් තමයි දැන් මේ පුරුදු කරන්ට යන්නේ. ඒ නිසා අමාරුයි. අමාරු දෙයක් කරන කොට, එය ටික ටික පුරුදු කිරීමෙන් ඒ අමාරුකම් නැතිවෙලා යනවා. පහසු දෙයක් බවට පත්වෙනවා. ඒ නිසා අපි භාවනා කීපයක් කරන්ට කීවා ම, ඔක්කෝම එක දවසකින් කරන්ට බැරි වෙයි. නමුත් අපි ටික ටික කරන්ට පටන් ගත්තොත් කලක් යනකොට භාවනා කිහිපයක් කරගන්ට පුළුවන්කමක් ලැබෙයි.

අපහසුයි කියලා ඇතැම් භාවනා අතහරින්නේ, ධර්මය කෙරෙහි ප්‍රමාණවත් විශ්වාසයක් නැති නිසයි. වේලාම සූත්‍රයේ දී භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දේශනා කරනවා ‘මලක සුවඳ ඉඹින වෙලාවක් මෙත් සිත වැඩුවොත් ඒක මහත්ඵලයි’ කියලා. ‘ඇසිපිය ගහන වෙලාවක් අනිත්‍යය වැඩුවොත් ඒක මහත්ඵලයි’ කියලා. මේක අපි අන් අයටත් කියා දීලා ඇති නේද? මේ අසා තිබෙන දේ, මේ කියා තිබෙන දේ, අපි පුරුදු කරනවා ද කියලා බලන්න. එහෙනම් ඒ අසා තිබෙන දේ, අපි කියා තිබෙන දේ, අපි දරාගෙන තියෙනවා ද කියලා කලපනා කරන්න. අපි ඒ බුද්ධ වචනය දරාගෙන තියෙනවා නම්, ‘අනේ මට මේක අමාරුයි’ කියලා හිතන්නේ නෑ. වේලාම සූත්‍රය මුල සිට නැවත බලන්න. භාවනාවෙන් අපට අත්වන ප්‍රතිඵල, ප්‍රතිලාභ කෙබඳු ද කියලා පහසුවෙන් තේරුම් ගන්ට පුළුවන් වෙයි.

ධර්මය පුරුදු කරගන්ට නම් අප තුල තිබිය යුත්තේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වදාළ දේ කෙරෙහි පැහැදීම ඇති කරගැනීම යි. වේලාම සුත්‍රයේ දී කියාදෙන ධර්මය කෙරෙහි බලවත් පැහැදීම ඇති කරගත්තොත්, මෛත්‍රී භාවනාව, අනිත්‍ය භාවනාව වගේ දේවල් ජීවිතයට බද්ධ කරගනියි. එයාට යම් කලක දී සමාධිය ඇති වෙයි. ශ්‍රද්ධාවේ පිහිටපු කෙනාට සමාධියක් ඇති කරගැනීමට භාග්‍යය ඉපදෙනවා. ශ්‍රද්ධාව ඇති කරගත්ත කෙනා දේශනාවේ කියා තිබෙන දේ කරනවා. එයා කල්පනා කරනවා ‘ඇසිල්ලක් අනිත්‍ය වැඩීම මහත්ඵල නම්, මට කොච්චර පුළුවන් ද?’ කියලා. අපි පොඩි දුරක් ඇවිදගෙන යනකොට කී වතාවක් ඇසිපිය ගහනවා ද? ‘ඇස අනිත්‍යයි’ කියලා කී වතාවක් හිතන්ට පුළුවන් ද? ඒ විදියට කල්පනා කරන කෙනා ශ්‍රද්ධාවට ඇවිල්ලා. ශ්‍රද්ධාවට ආපු කෙනා මොකද කරන්නේ? භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යමක් ද වදාළේ එය කරනවා. එයා සිහි කරනවා ‘ඇස අනිත්‍ය යි, කන අනිත්‍ය යි, නාසය අනිත්‍ය යි, දිව අනිත්‍ය යි, කය අනිත්‍ය යි, සිත අනත්‍ය යි’ කියලා. අපට දවසකට කී වතාවක් ඒ විදියට හිතන්ට පුළුවන්ද?

ඒ විදියට අනිත්‍ය සිහි කර කර යන කෙනාට කල්පනා කරගන්ට පුළුවන් වුණොත් ‘මම මේ වෙලාවේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වදාළ දේ කළේ’ කියලා, එයාට සතුට උපදී ද? නැද්ද? සතුට උපදිනවා. ඒක ධර්මතාවයක්. ශ්‍රද්ධාවට ආපු කෙනාට, ප්‍රමුදිතභාවය උපදිනවා කියන එක ධර්මතාවයක්. ඒක කාටවත් ප්‍රාර්ථනා කරන්ට දෙයක් නෑ. ඒක කාටවත් වළක්වන්ට බෑ. වළක්වන්ට බැරිනම්, සිද්ධ වෙනවා කියන දේ වෙනවා ම නේද? වළක්වන්ට පුළුවන් නම් සිද්ධ වෙනවා කියලා නිශ්චිතව ම හිතන්ට අමාරුයි. ධර්මතාවයක් කියලා කියන්නේ තව දෙයකින් වළක්වන්ට බැරි දෙයක්. තව දෙයකින් වළක්වන්ට බැරි නම්, ඒක සිද්ධ වෙන දෙයක්.

ඒ නිසා අපි දියුණු කරගත යුතු බලවත් ම දෙයක් තමයි ශ්‍රද්ධාව. ඒ ශ්‍රද්ධාව දියුණු කරගැනීම පිණිස උපකාර වන්නේ මේ ධර්මය ම යි. වෙන දෙයක් නෙමෙයි. ශ්‍රද්ධාව ඉපදෙන ආකාරයෙන් ධර්මය අහන්ට ලැබෙන්නේ කළ්‍යාණ මිත්‍ර ඇසුරෙන්. එතනින් පටන්ගන්න. අපි ධර්මය කියවලා තිබුණත්, ධර්මය කියා දුන්නත්, කොතරම් දුරට ඒ ධර්මය දරාගෙන තිබෙනවා ද කියන නිගමනයට අපි පැමිණිය යුතුයි. නැත්නම් අපි කියන්නේ එකක්, කරන්නේ එකක්.

සුළු මොහොතක් අනිත්‍ය වැඩුවොත් මහත්ඵල යි කියලා කොහොමද පිළිගන්නේ? ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ දේශනා පිළිගැනීමෙන්. බුද්ධ වචනය පිළිගන්න කෙනා ‘කෝ මට වැඩෙන්නේ නෑ නේ’ කියලා හොයන්නේ නෑ. එයාට හොයන්ට දෙයක් නෑ. ඇයි? එයා පිළිගන්නේ ‘භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙසේ වදාළා. මම ඒක කරනවා’ කියලා. ඒ දේ කරලා හිතනවා ‘භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ විදියට කියාදුන්නා. මම ඒ විදිහට කළා’ කියලා. ප්‍රතිඵලයක් තියෙයි ද කියලා සැක හිතන්නේ නෑ.

අපේ ජීවිතයේ දී ඇස් පිය හෙලන කාලයන් කීයක් ගතවෙලා ගියා ද? ඒ ඇසිල්ලක් ගානේ අපි අනිත්‍ය වැඩුවා නම්, අපි ජීවිතේ ලොකු දෙයක් කරගෙන නේද? ඒ අනිත්‍ය ගැන කියා දී තිබෙන ධර්මය අපි පිළිගත්තොත්, කාලය ඕනතරම් තියෙනවා. කාලය මදි කියලා එකක් නෑ. අව්ව, වැස්ස, සීතල වත් ගැටලුවක් වෙන්නේ නෑ. ‘මේ ඇස අනිත්‍යයි’ වශයෙන් සිහි කරමින් ඇවිදගෙන යන එක අමාරුයි ද? අමාරුවක් එන හේතුව, ‘ඇසිල්ලක් අනිත්‍ය වැඩුවොත් මහත්ඵල යි’ කියන දේට ඔබ්බෙන් දෙයක් අපි හිතනවා. එහෙම නැතිව, භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ අවබෝධය ගැන විශ්වාසයට ආවොත් මේ දේවල් අපි කරනවා. ඒ නිසා ශ්‍රද්ධාව ම උපදවා ගන්න.

උල උඩ හිටපු අයත් ධර්මය අවබෝධ කළ බව අපි අහලා තියෙනවා නේද? ඒ විදියට සිත හැදෙන්නේ ශ්‍රද්ධාවෙන් පටන් ගත්තොත් පමණයි. ශ්‍රද්ධාවෙන් පටන් නොගෙන, වෙනත් දේකින් පටන් ගත්තොත් අපට මුකුත් කරගන්ට බෑ. ශ්‍රද්ධාවෙන් පටන් ගත්තොත් අපි ටික ටික කරනවා. ටික ටික කරනකොට කාලය තියෙනවා. මේ උෂ්ණ, සීතල, ආදී දේවල් ලොකු ගැටලු වෙන්නේ නෑ. ඒ නිසා ගුප්ත විදියට කල්පනා කරන්ට එපා. ‘මේක අමාරුයි’ කියලා කල්පනා කරන්ට එපා. ප්‍රායෝගිකව අපට කියා තිබෙන දේ හිතේ පුරුදු කරගන්න. ඒක තමයි භාවනා කරන පිළිවෙල. භාවනාවකින් සාර්ථක ප්‍රතිඵල ලබන්ට නම්, ඒ විදියට ටික ටික හුරු කරන්ට ඕන.

(අපි ප්‍රත්‍යවේක්ෂා කරමු – 11 වන කොටස)

– පූජ්‍ය නාවලපිටියේ අරියවංශ ස්වාමීන් වහන්සේ