12. ජීවිතය තුළින් ධර්මය දැකගන්න
අවදියෙන් ඉන්න කෙනා තුළ කුසල් දියුණු කරන්ටත්, අකුසල් ප‍්‍රහාණය කරන්ටත් උපන් වීරියක් තියෙනවා. ඇයි උපන් වීරියක් තියෙන්නේ? එයා තුළ උපන් වුමනාවක් තියෙනවා ‘දුකෙන් නිදහස් වෙන්ට ඕනෑ’ කියලා. ඒක බලහත්කාරයෙන් කවුරුත් පටවලා නෑ. ඒ්කයි උපන් වුවමනාව කියන්නේ.
11. ප‍්‍රායෝගිකත්වයට එමු.
සුළු මොහොතක් අනිත්‍ය වැඩුවොත් මහත්ඵල යි කියලා කොහොමද පිළිගන්නේ? ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ දේශනා පිළිගැනීමෙන්. බුද්ධ වචනය පිළිගන්න කෙනා ‘කෝ මට වැඩෙන්නේ නෑ නේ’ කියලා හොයන්නේ නෑ. එයාට හොයන්ට දෙයක් නෑ. ඇයි? එයා පිළිගන්නේ ‘භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙසේ වදාළා. මම ඒක කරනවා’ කියලා.
10. සිත වැඩෙන අනුපිළිවෙල හඳුනාගනිමු
එතන දී ‘සමාධිය’ කියන්නේ, සමථය හෝ විදර්ශනාව ට අදාල බලවත් සමාධිය යි. ඊට මෙහා තියෙන්නෙත් සමාධි ස්වභාවයන් ම තමයි. පස්සද්ධිය, සැපය, ප‍්‍රීතිය කියන ඒ අවස්ථාවන්හී දී ත් සමාධි ස්වභාවයන් තමයි තියෙන්නේ.
09. සමථ – විදර්ශනා වැඩෙන රටාව හඳුනාගනිමු
සමථය, විදර්ශනාව කියන භාවනා අර්ථ විදියට වෙනස් වගේ ම, ඒවායේ සමාධි වල ස්වභාවයත් එකිනෙකට වෙනස් කියලා අපි තේරුම් ගන්ට ඕන. ඒවායින් ඇතිවන ප‍්‍රතිලාභය, ප‍්‍රයෝජනය එකිනෙකට වෙනස්. නමුත් ආරම්භයේ දී ඒ සමාධි වැඩෙන මූලික ස්වභාවය, වැඩෙන රටාව එක වගෙයි.
08. සමථ – විදර්ශනා වෙන්කොට හඳුනාගනිමු
නමුත් යම් කෙනෙකුට විදර්ශනාව නොවැඩී සමථය වැඩෙනවා නම් ඔහු තේරුම් ගත යුතුයි ‘මට සමථය වැඩෙනවා’ කියලා. එතකොට ඔහු ඒ සමථය හොඳින් දියුණු කරගෙන, සමථයේ පිහිටලා, විදර්ශනාවට හරවා ගන්ට ඕන.
07. සමථ – විදර්ශනා තේරුම් ගනිමු
භාවනා කරන කෙනෙක් මුල සිට ම සමථයත් විදර්ශනාවත් දෙක ම පුරුදු කළ යුතුයි. එසේ භාවනා කරන අතර “සමථය හොඳින් පුරුදු වෙනවා ද? විදර්ශනාව හොඳින් පුරුදු වෙනවා ද?” කියලා සොයා බලන්ට ඕන.
06. අකුසල් දුරු කරගන්ට කැමති වෙමු
සිහිය උපදවා ගන්ට බැරිව යන වෙලාවක් එනවා. එයාට තෝරා බේරා ගන්ට බැරිව යන අවස්ථාවන් එනවා. එයාගේ දහම් දැනුම ප‍්‍රමාණවත් නොවෙන කලක් එනවා. එතකොට එයාට උපකාරය පිණිස සිටින්නේ කල්‍යාණ මිත‍්‍රයා පමණයි. කල්‍යාණ මිත‍්‍ර ඇසුර බහුල වශයෙන් තිබිය යුතු ම යි. එහෙනම් මේ ප‍්‍රත්‍යවේක්ෂා කිරීම් අපි නිතර ම කළ යුත්තේ කල්‍යාණ මිත‍්‍ර ඇසුරේ සිටිමින් ම යි.
05. තවදුරටත් ප‍්‍රත්‍යවේක්ෂා කිරීම ඉගෙන ගනිමු
යම් භික්ෂුවක් ශ‍්‍රද්ධාව, සීලය, ශ‍්‍රැතය, ත්‍යාගය, ප‍්‍රඥාව, පටිභාන කියන මේ කුසල ධර්මයන් පුරුදු කරනවා. ඒවා පිරිහෙන්නේ නෑ. එක මට්ටමේ රැඳිලා තියෙන්නෙත් නෑ. ඒ ස්වභාවයට කියනවා ‘කුසල ධර්මයන් වල අභිවෘද්ධියක්’, වැඩි දියුණු වීමක්, වර්ධනයක්” කියලා. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වර්ණනා කරන්නේ එය යි.
04. සිත දැකීමට දක්ෂ වෙමු
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ අපට පෙන්වා දෙනවා, ”මහණෙනි, ඔබට අනුන්ගේ සිත දැකීමේ හැකියාව නැත්තම්, ඔබ තමන්ගේ සිත දැකීමේ කුසලතාවය උපදවාගන්න” කියලා. යම් කෙනෙකුට අනුන්ගේ හිත දැකීමේ කුසලතාවය තියෙනවා නම්, එයාට තමන්ගේ සිත දැකීම අපහසු වෙන්නේ නෑ.
03. ප‍්‍රත්‍යවේක්ෂාව තුලින් දියුණු වන දහම් මග
ප‍්‍රත්‍යවේක්ෂා කරන්ට දන්න කෙනාට, ඒ සඳහා දක්ෂ කෙනාට සෝතාපත්ති අංග ජීවිතයට බද්ධ කරගන්ට වාසනාවක් ඉපදෙනවා. ඒ තමයි, කළ්‍යාණ මිත‍්‍ර ඇසුර, සද්ධර්ම ශ‍්‍රවණය, යෝනිසෝමනසිකාරය, ධම්මානුධම්ම පටිපදාව. ඒවා ජීවිතයට සමීප වීම තමයි ප‍්‍රත්‍යවේක්ෂා කරන්ට දක්ෂ කෙනාට ලැබෙන ලොකුම ලාභය.
